Quá kích buồng trứng (OHSS) là một biến chứng có thể xảy ra trong quá trình điều trị hỗ trợ sinh sản, đặc biệt là khi sử dụng thuốc kích thích buồng trứng. Tình trạng này tuy không phổ biến nhưng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người phụ nữ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị, việc hiểu rõ về quá kích buồng trứng và các biện pháp phòng ngừa là rất cần thiết. Quá Kích Buồng Trứng Là Gì? Quá kích buồng trứng là tình trạng buồng trứng phản ứng quá mức với thuốc kích thích, dẫn đến sự phát triển của quá nhiều nang trứng. Điều này khiến nồng độ hormone estrogen và các chất trong cơ thể tăng lên đột ngột, gây ra các triệu chứng khó chịu từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng điều trị của người phụ nữ. OHSS thường xảy ra trong quá trình điều trị vô sinh, đặc biệt khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Các thuốc kích thích được sử dụng nhằm mục đích tăng số lượng trứng trưởng thành trong mỗi chu kỳ điều trị, nhưng đôi khi có thể dẫn đến phản ứng quá mức. Nguyên Nhân Gây Ra Quá Kích Buồng Trứng Nguyên nhân chính dẫn đến quá kích buồng trứng là việc sử dụng thuốc kích thích buồng trứng. Những loại thuốc này có tác dụng thúc đẩy buồng trứng sản sinh nhiều trứng hơn bình thường để phục vụ cho quá trình điều trị vô sinh. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp phải tình trạng này. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ quá kích buồng trứng bao gồm: Liều lượng thuốc cao: Việc sử dụng liều lượng thuốc kích thích buồng trứng cao hơn mức cần thiết có thể khiến buồng trứng phản ứng mạnh mẽ, dẫn đến OHSS. Đáp ứng quá mức của buồng trứng: Một số phụ nữ có cơ địa nhạy cảm, buồng trứng dễ bị kích thích hơn so với người bình thường. Tuổi tác và chỉ số BMI: Phụ nữ trẻ (dưới 30 tuổi) và có chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp thường có nguy cơ cao hơn bị quá kích buồng trứng. Tiền sử OHSS: Những người từng bị OHSS trong các chu kỳ điều trị trước đó có nguy cơ tái phát cao hơn. Nồng độ hormone estrogen cao: Khi hormone này tăng nhanh trong máu, cơ thể sẽ dễ rơi vào trạng thái quá kích buồng trứng. Triệu Chứng Của Quá Kích Buồng Trứng Các triệu chứng của OHSS có thể xuất hiện sau vài ngày hoặc một tuần kể từ khi tiêm hCG (hormone kích thích rụng trứng). Mức độ triệu chứng được chia thành ba cấp độ chính: Nhẹ: Đây là dạng phổ biến nhất, thường gây ra cảm giác khó chịu như đau bụng nhẹ, đầy hơi, hoặc buồn nôn. Triệu chứng ở giai đoạn này thường không đáng lo ngại và có thể tự khỏi. Trung bình: Ở mức độ này, người bệnh có thể cảm thấy đau bụng rõ rệt hơn, nôn mửa hoặc tiêu chảy. Trọng lượng cơ thể tăng nhanh chóng trong vài ngày do tích nước. Nặng: Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như bụng căng to, đau dữ dội, khó thở, giảm lượng nước tiểu, hoặc mất cân bằng điện giải. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng như suy thận, tụt huyết áp hoặc thậm chí đe dọa tính mạng. Cách Phòng Ngừa Quá Kích Buồng Trứng Để giảm nguy cơ xảy ra OHSS trong quá trình điều trị hỗ trợ sinh sản, bác sĩ và bệnh nhân cần phối hợp chặt chẽ và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như sau: Theo dõi sát sao: Trong suốt quá trình điều trị, bác sĩ sẽ thường xuyên theo dõi sự phát triển của các nang trứng qua siêu âm và xét nghiệm nồng độ hormone. Điều này giúp dự đoán nguy cơ quá kích buồng trứng để có biện pháp can thiệp sớm. Điều chỉnh liều lượng thuốc: Liều lượng thuốc kích thích buồng trứng cần được điều chỉnh dựa trên phản ứng của cơ thể từng người. Việc sử dụng liều thuốc phù hợp là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ OHSS. Sử dụng các thuốc hỗ trợ: Một số loại thuốc như GnRH agonist có thể được bác sĩ chỉ định thay thế cho hCG nhằm giảm nguy cơ kích thích quá mức buồng trứng. Hoãn chuyển phôi: Trong những trường hợp có nguy cơ cao bị OHSS, bác sĩ có thể đề nghị đông lạnh phôi và thực hiện chuyển phôi vào chu kỳ sau thay vì ngay trong chu kỳ hiện tại. Điều Trị Khi Bị Quá Kích Buồng Trứng Khi xuất hiện các triệu chứng của quá kích buồng trứng, việc điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng: Đối với trường hợp nhẹ: Người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi, hạn chế các hoạt động mạnh, uống nhiều nước và bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để cơ thể phục hồi. Đối với trường hợp trung bình: Ngoài nghỉ ngơi, người bệnh có thể cần bổ sung nước và điện giải qua đường uống hoặc truyền dịch để duy trì cân bằng cơ thể. Việc thăm khám thường xuyên là cần thiết để bác sĩ theo dõi diễn biến của bệnh. Đối với trường hợp nặng: Bệnh nhân cần được nhập viện để theo dõi và điều trị kịp thời. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể tiến hành dẫn lưu dịch tích tụ trong ổ bụng hoặc màng phổi để giảm áp lực và tránh các biến chứng nguy hiểm. Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ? Nếu bạn đang trong quá trình điều trị hỗ trợ sinh sản và xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau bụng dữ dội, khó thở, bụng căng to hoặc giảm lượng nước tiểu, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Những dấu hiệu này có thể là biểu hiện của OHSS ở mức độ nghiêm trọng, cần được xử lý y tế nhanh chóng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Kết Luận Quá kích buồng trứng là một biến chứng tiềm ẩn trong điều trị hỗ trợ sinh sản, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc theo dõi sát sao, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và nhận thức rõ về các dấu hiệu cảnh báo là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn. Nếu bạn chuẩn bị bước vào hành trình điều trị sinh sản, hãy trang bị đầy đủ kiến thức về OHSS để đảm bảo một quá trình điều trị an toàn và thành công. Đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ về mọi lo lắng hoặc thắc mắc của mình, vì sức khỏe của bạn luôn là ưu tiên hàng đầu.
